Persoonsblad - 444

     Maria Segers werd geboren circa 1577 in Heist op den Berg, Antwerpen. Zij huwde Lambertus Wijns, zoon van Bernaert Wijns en Maria Veroft, op 4 januari 1597 in de Sint-Lambertus parochie in Heist op den Berg.¹ Maria Segers overleed voor 1632 in Heist op den Berg, Antwerpen.

     Anna Wijns werd geboren op woensdag, 8 april 1598 in Heist op den Berg, Antwerpen, en dezelfde dag gedoopt in de Sint-Lambertus parochie.¹ Zij was de dochter van Lambertus Wijns en Maria Segers.
Gehuwd op 9 juni 1622 in Heist-op-den-Berg met Lambertus Keermans (° circa 1590 - + 17 maart 1627 Heist-op-den-Berg.)²
Anna Wijns overleed op donderdag, 18 maart 1627 in Heist op den Berg, Antwerpen, in de ouderdom van 28.

     Catharina Wittocx werd geboren circa 1570 in Heist op den Berg, Antwerpen. Zij was de dochter van Mathijs Wittocx en Lyne Ghijs. Catharina Wittocx overleed op woensdag, 26 november 1625 in Heist op den Berg, Antwerpen.

     Gilis Peeters werd geboren circa 1540 in Heist op den Berg, Antwerpen. Hij huwde Paulyne Wittocx, dochter van Pauwel Wittocx en Maria Van Dijck, na 1560 in Heist op den Berg.¹ Gilis Peeters overleed op vrijdag, 2 maart 1607 in Heist op den Berg, Antwerpen.

     Joanna Wijns werd geboren circa 1585 in Heist op den Berg, Antwerpen. Zij was de dochter van Jan Wijnricx en Anna Van den Broeck. Joanna Wijns huwde Joannes Vancalsteren op 28 februari 1612 in Heist op den Berg. Joanna Wijns overleed voor 1626 in Heist op den Berg, Antwerpen.

     Jan Wittocx werd geboren voor 1510 in Heist op den Berg, Antwerpen. Hij was de zoon van Jan Wittocx en (?) N.N.
Gehuwd met Kathelijne Van Houtven.¹

     Joannes Vancalsteren werd geboren circa 1583 in Schriek, Antwerpen. Hij huwde Joanna Wijns, dochter van Jan Wijnricx en Anna Van den Broeck, op 28 februari 1612 in Heist op den Berg.

     Elisabeth Wijnricx werd geboren circa 1597 in Heist op den Berg, Antwerpen. Zij was de dochter van Jan Wijnricx en Anna Van den Broeck.
Gehuwd op 23 november 1621 in Heist-op-den-Berg met Sebastianus Ver Calsteren (° 15 december 1601 Heist-op-den-Berg en + 25 november 1652 - Schriek (Ouders Joannes Ver Calsteren alias Cuijpers ca 1550-/1604 & Elisabeth De Cuijper ca 1560-1630) en hun kinderen:
Adriana Ver Calsteren 1622 - Gehuwd op 2 maart 1642 in Schriek met Joannes Goris /1618-1671.¹
Elisabeth Wijnricx overleed op maandag, 23 december 1652 in Schriek, Antwerpen.

     (?) N.N. werd geboren voor 1550 in Heist op den Berg, Antwerpen. Zij huwde Lambertus Wijnricx, zoon van Petrus Wijnricx en Catharina Van Der Veken, voor 1570 in Heist op den Berg.¹ (?) N.N. overleed na 1576.

     Elisabeth Wijnricx werd geboren circa 1570 in Heist op den Berg, Antwerpen. Zij was de dochter van Lambertus Wijnricx en (?) N.N.
Gehuwd circa 1600 met Hieronymus Tubbacx Van Orshagen (° circa 1570 in Heist-op-den-Berg - + Heist-op-den-Berg.
Elisabeth Wijnricx overleed in 1632 in Heist op den Berg, Antwerpen.

     Jan Van den Broeck werd geboren circa 1450 in Hallaar, Antwerpen. Hij was de zoon van Henrick Van den Broeck en n.n. Wijnricx.
Onder Hallaar is er een Jan Van den Broeck Henrickssone vermeld. Onder groot voorbehoud zou het kunnen zijn dat die Henrick een zoon is van Jan en dat hij door huwelijk met iemand van Hallaar, bijvoorbeeld een Wijnricx in Hallaar is terecht gekomen.
Alles samengenomen betreft het een kleinere tak zonder veel verdere impact, tenzij misschien dat er in het archief van de Sint Lambertuskerk van Heist een Mathijs Van den Broeck opdaagt die in 1574 een erf had dat gelegen was in de buurt van het erf van Jan Van der Veken, van Henrick Bertels, en van Laureys Verloo. Dat zijn allemaal lieden die ca 1500 of nog vroeger zijn geboren en eerder thuis horen onder Hallaar. Deze Henrick Bertels was zelf een erfgenaam van Jan Van den Broeck Henrickssone uit Hallaar.

Kerkrekeningen Sint Lambertus Nr29 (1574)
- Lambrecht Jans te Lier bij coope van Willem De Kerpe als man van Kathelijne Van den Broeck over Joannes Van den Broeck van een bosch 1) Laureys Verloo ; 2) Marie sNeve erve; 3) Mathijs Van den Broeck
-sheeren bosch genaemt dwitblock ontrent een half boender 1) Mathijs Van den Broeck kinderen erve; 2) Jan Van der Veken erve; 3) Henrick Bertels kinderen erve; H.Geest erve (modo Joos Belis) XX st
- de kinderen Mathijs Van den Broeck nu Joos Belis te Mechelen van 1/2 bunder bosch te Herlaer... 1 en 2) Jan Van der Veken erve; 3) Henrick Bertels erve; 4) Joos Verloo erve XVIII st.¹

     (?) N.N. werd geboren circa 1421. Zij huwde Gilis I Van den Broeck, zoon van n.n. Van den Broeck en (?) N.N., voor 1450.¹

     Jan Van den Broeck werd geboren circa 1450 in Heist op den Berg, Antwerpen. Hij was de zoon van Gilis I Van den Broeck en (?) N.N. Jan Van den Broeck was in 1475 kleermaker in Booischot.¹

     (?) N.N. werd geboren circa 1470. Zij huwde Jan Van den Broeck, zoon van Jan II Van den Broeck en n.n. Rabs, voor 1495 in Booischot.

     Gommaar Van den Broeck werd geboren circa 1509 in Booischot, Antwerpen. Hij was de zoon van Jan Van den Broeck en (?) N.N. Gommaar Van den Broeck huwde n.n. Keermans, dochter van Jan Keermans en Nele Caluwaerts, voor 1530 in Heist op den Berg.
Gommaar Van den Broeck vermoedelijk de oudste zoon van Jan was een belangrijk man in Heist. Hij woonde op Sonderschot en was in de heertgang Laar en Sonderschot één van de twee belangrijkste cijnsbetalers. Hij woonde in een huis met een gracht rond. Hij was dus een rijk man. Bovendien was hij een Janssone. Die twee zaken samengenomen kan niet anders dan leiden naar het inzicht dat Jan zijn vader was. Gommaar lijkt gehuwd geweest te zijn met een dochter van een Jan Keerman. De Keerman’s (Kerremans) waren ook de bezitters van de Pelgrimhoeve op de grens tussen Beersel en Werft.

We weten dat Gommaar een zoon Jan had en dat die zijn eigendommen verkocht omdat hij schout van Itegem werd. Zijn kinderen vindt men terug in Bossche. Zijn zoon Jan (alias broeckman) huwde met iemand uit de familie Maes, die het hof ter Laken in bezit had. Een dochter Catharina huwde met Pauwel Wittocx Pauwelssone. Die familie vervulde in Bossche zowat dezelfde rol als Gommaar in Laar.

Een andere zoon van Gommaar was waarschijnlijk Gommaar die in Werft ging wonen. Die was volgens mij gehuwd met een dochter van Jan Goyvaerts en woonde naast zijn schoonbroers. Eén van die schoonbroers, Everaert Goyvaerts, erfde van Jan, de oom van Gommaar, waarschijnlijk omdat Jan een dochter had die met Everaert Goyvaerts was gehuwd. Gommaar had een zoon Jan die zelf een zoon Gommaar had. Daar was, als we de bronnen juist interpreteren, iets mis mee. Versta het zo dat hij aan bigamie deed en daarvoor veroordeeld is geweest.

Verder zou, om zuiver sociologische redenen (localisatie, personen waar men mee omgaat) ook Lucas als een zoon van Gommaar kunnen beschouwd worden. Mogelijk is ook Mathijs Van den Broeck een zoon van Gommaaer.

Op 3 juli 1554 liep er een betwisting tussen de oude en de nieuwe tienden met als gevolg een ellenlange lijst van getuigenissen. Dan wordt ook door een Adam Van den Broeck alias Cathoven uit Booisschot getuigd. Er is dan sprake over de gracht van Gommer Van den Broecks erve.
Dat kan moeilijk over iemand anders gaan dan over Gommaer die zijn erf in Laar had en dit waarschijnlijk aan de rand tussen Booisschot en Laer.

In diezelfde bundel wordt ook gesproken over een Gommaar Van den Broeck die ca 1509 geboren zou zijn (hij was nl. in 1554 ca 45 jaar !). Waarschijnlijk gaat het steeds over diezelfde Gommaar uit Laar. Zeker is dat evenwel niet. Verder lezen we dat de weduwe van Gommaar Van den Broeck in 1574 een erfgename was van Jan Keermans. Ik neem aan dat die weduwe een dochter was van Jan Keermans en dat zij gehuwd was met Gommaer Van den Broeck.

KA Heist 602 (1574)
- de weduwe Gommaer Van den Broecke over Jan Keermans

KA Heist 602 (1574)
Uytgetrocken vuyt cijnsboeck H.Geest van heist by Peter Geens H.Geest meester feb 1574 waer af nu ...jaer tachterstaen
- weduwe Gommaer Van den Broeck over Jan Kerremans 4j XVIII sch tournoois.¹

Gommaar Van den Broeck overleed circa 1570 in Heist op den Berg, Antwerpen, het was in 1574 vier jaar geleden dat de
cijns nog betaald geweest was.¹

     Jan Van den Broeck werd geboren circa 1510 in Booischot, Antwerpen.¹ Hij was de zoon van Jan Van den Broeck en (?) N.N.

     N.n. Keermans werd geboren circa 1510 in Heist op den Berg, Antwerpen, dochter van Jan Keerman of Kerremans.¹ Zij was de dochter van Jan Keermans en Nele Caluwaerts. N.n. Keermans huwde Gommaar Van den Broeck, zoon van Jan Van den Broeck en (?) N.N., voor 1530 in Heist op den Berg.
De weduwe van Gommaar Van den Broeck was in 1574 een erfgename van Jan Keermans. We nemen aan dat die weduwe een dochter was van Jan Keermans en dat zij gehuwd was met Gommaer Van den Broeck.
Die moet ca 1570 gestorven zijn want het was in 1574 vier jaar geleden dat de cijns nog betaald geweest was.

KA Heist 602 (1574)
- de weduwe Gommaer Van den Broecke over Jan Keermans

KA Heist 602 (1574)
Uytgetrocken vuyt cijnsboeck H.Geest van heist by Peter Geens H.Geest meester feb 1574 waer af nu ...jaer tachterstaen
- weduwe Gommaer Van den Broeck over Jan Kerremans 4j XVIII sch tournoois

De vraag is nu evenwel welke Gommaer hier bedoeld wordt : Gommaer of Gommaer Jr. Zij komen in princiepe beide in aanmerking daarvoor. Om dit uit te maken is het nodig de sociale status van die Jan Keerman in het verhaal te betrekken en dan moet men tot de conclusie komen dat het Gommaar Jr is die met de dochter van Jan Keermans huwde.

De Keermans’en

Lieve Van de Peer zegt in haar boek over Heist dat Jan Keerman, zoon van Antoon wijlen, in 1544 op de pelgrimshoeve zat aan de grens met Beersel. Waarschijnlijk is het dan ook deze die in 1527 vorster en van 1543 tot 1546 schout was van Heist. Ik neem aan dat die Jan ca 1490 geboren is. Hij was gehuwd met ‘jonckvrouwe Nele Caluwaerts’ en was ca 1550 reeds overleden. Hij moet dus tussen 1546 en 1550 overleden zijn.

KA Heist 590 (ca 1550)
De heyligheest selve van weghens jonckvrouwe Nele Caluwaerts weduwe wijlen des voornoemden Jan Keermans omt inde vasten heerinck oft bogehouck (?) te coopen vore de armhuysarmen
d’af die heyligheest eeuwelijcke waechant (?) moet zijn dry Reyngulden

Het is vermoedelijk zijn dochter, die met Gommaer Van den Broeck getrouwd was. Deze zou dan ca 1510 kunnen geboren zijn. Gommaer Van den Broeck zelf was in 1509 geboren. Conform aan de status die bij de dochter van een schout past, is het wel zeer aannemelijk dat zij huwde met een rijk man zoals Gommaar Van den Broeck en dat zij in een huis met een gracht rond woonde.

Sociologisch is dat de meest waarschijnlijke situatie. Gommaar Van den Broeck heeft die sociale status niet : hij bezat maar II 1/2 bunder land en betaalde maar XV schellingen cijns.
Jan Keerman had ook een zoon Wouter, die met Digne Wittocx was gehuwd, en daarvan een dochter had, Lysken Keermans, die in Mechelen woonde. Na de dood van Wouter Keerman hertrouwde Digne Wittocx met Henrick Lambrechts. Deze Henrick Lambrechts beredderde de zaken van zijn stiefdochter die in Mechelen woonde. Henrick Lambrechts wordt aldus de tweede man van een schoonzuster van Gommaar Van den Broeck. Welnu in hoger aangegeven citaat uit KA 594 zien we dat Henrick Lambrechts de cijns kwijtte van Jan Jr Van den Broeck Janssone vanwege de erfgenamen van Gommaer van den Broeck . Hij doet dit als quasi-schoonbroer.

De aard en de oorsprong van de erfenis van de vrouw van Gommaar Van den Broeck

De Keermans’en bezaten een eigendom waarvoor XVIII sch tournois als cijns betaald werd, en die nadien in handen kwam van de weduwe van Gommaer Van den Broeck. Blijkbaar was dat een erfenis van Jan Verlooy Henrickssone. Dit is belangrijk omdat het ons een heel eind vooruit helpt in de reconstructie van de stamboom Van den Broeck. Het betreft een eigendom van één dagmaal groot, gelegen in Bossche en waarvoor de kinderen van Henrick Verloo reeds in 1475 cijns betaalden. In 1550 werd die cijns nog betaald door de erfgenamen van Jan Verloo Henrickssone. We mogen aannemen dat deze Jan Verloo ca 1460-1470 zal geboren zijn (zijn vader was in 1475 reeds dood). Jan Keerman, waarvan we reeds zegden dat hij ca 1490 zou geboren zijn, erft van Jan Verloo. Hij is er evenwel geen schoonzoon van want hij was getrouwd met een Caluwaerts. Waarschijnlijk is hij (of zijn vrouw) een neef (nicht) van Jan Verloo die dan kinderloos zou overleden zijn. Jan Verloo is alleszins uitgeweken naar Aarschot. Misschien heeft Jan Keerman, het gewoon gekocht van de erfgenamen van Jan Verloo.

K.A.Heist 588 (1475)
Chys in Bossche
- Henric Verloo kynder (nu Jan van laere) XVIII d’ tourn

KA Heist 590 (ca 1550)
Chys inde Bossche
Item derfgenamen Jan Verloo Henrickssone wondende t aerschot van een stuck landt groot een dachmael gelegen aen sheerenstrate en sijn selfs erve XVIII sch tournois (Gommaer van den Broecke over Jan Kermans modo Henrick van Oosterwijck (doorgehaald , in plaats : Broeckman.)

De cijns van XVIII sch tournois in Bossche

Welnu, rond 1610 is het Jan Van den Broeck alias broeckman uit Bossche die deze cijns van XVIII sch tournois in Bossche betaalt. Hij doet dit als opvolger van Jan Verloo Henrickssone.

KA Heist 623 (1606)
Bossche
- Jan Van den Broeck Broeckman over Jan Verloo Henrickssone XVIII st tournois

KA Heist 783 (1608-1619)
Bossche
- Jan Van den Broeck alias broeckman over Jan Verloo Henrickssone

Het kan moeilijk anders of deze Jan Van den Broeck alias Broeckman die een gezin stichtte tegen het einde van de zestiende eeuw en waarschijnlijk ca 1560 geboren is, moet een nazaat zijn, vermoedelijk een kleinzoon, van Gommaer Van den Broeck en van de dochter van Jan Keerman.

KA 792 (ca 1610-1650)
Bossche cijns en rente
- Jan Van den Broeck Broecman te Bossche van stuck erve land en eussel een dachmael gelegen te Bossche 1) de beke 2) Pauwel van Houtven erve 3) erfgenamen Lambrecht Van de Wouwer erve 4) sheerenstrate XVIII penninghe tournois (modo Pauwel Van den Broeck Janssone, modo Cornelis Van den Broeck bij coope, modo Jan van Houtven bij coope)

Deze Jan Van den Broeck alias broeckman, gehuwd met Maria Maes, komt bij Karel Lemmens in de lijst voor van niet geplaatste gezinnen. De vraag is dan van welke zoon van Gommaar Van den Broeck hij een zoon is. Gommaar had immers (minstens) twee zonen : Jan en Gommaar. Volgens ons is hij een zoon van Jan Van den Broeck en alleszins niet van Gommaar Van den Broeck want deze laatste blijkt zelf ook een zoon Jan gehad te hebben die echter gehuwd was met Catharina Geens.

De kinderen van Gommaer Van den Broeck

Gommaer Van den Broeck had zoals gezegd minstens twee zonen, Jan en Gommaer, en minstens één dochter Elisabeth. We zouden verder ook geneigd zijn aan te nemen dat er nog een dochter was die met Henrick Goyvaerts Janssone uit Werft huwde, wat dan tot een dubbele alliantie met die familie Goyvaerts aanleiding zou geven want ook Gommaar Jr Van den Broeck lijkt getrouwd te zijn met een dochter van Jan Goyvaerts.¹
N.n. Keermans overleed circa 1570 in Heist op den Berg, Antwerpen.

     Jan Van den Broeck werd geboren circa 1531 in Heist op den Berg, Antwerpen.¹ Hij was de zoon van Gommaar Van den Broeck en n.n. Keermans. Jan Van den Broeck huwde (?) N.N. voor 1564 in Heist op den Berg.¹
Het staat vast dat Gommaer een zoon Jan had, er is immers later sprake van een Jan Van den Broeck Gommaerssone die waarschijnlijk nog voor 1580 een eigendom verkocht aan Pauwel Wittocx en een andere eigendom aan Jan Peeters Simonssone. Die namen van Pauwel Wittocx en Jan Peeters Simonsone zijn belangrijk. Er bestaat een leenboek van de voogd van Heist, wel gedateerd van 1611 maar met een inhoud die, te oordelen naar de vermeldingen van de personen die er in voorkomen, ergens van ca 1580 moet zijn 2 (het uit 1611 gedateerde document is dus vermoedelijk een copie van een ouder boek).

OGA Heist 73bis (1611)
Leenboek : leengoederen berustende onder de hooge heerlyckheyt ende voogdy des lants van Heyst
- Nu Pauwels Wittocx naer uytwysinghe het boek Belis over Peter van Roosbroeck hout te leene van de vooght van heyst een half dachmael erfs by coope Jan Van den Broeck Gommaertssone daer een havenbanck (?) op staet 1° syn selfs 2° en 3° sHeerenstrate
- Nu Jan Peeters Simonssone by coope over Jan van den Broeck Gommaertssone hout te leene van de vooght van heyst een half buender erfs somtijts eussel somtijts lants geheeten tloos eussel daer den put op staet 1° sHeerenstrate 2° syn selfs

Laat ons aannemen dat die eigendom ca 1570 verkocht is. Dan lijkt het wel perfect aanneembaar dat de verkoper daarvan de zoon zou zijn van de Gommaer Van den Broeck die in 1509 is geboren. Men kan zich nu afvragen waarom die Jan dat verkocht. Mijn hypothese is dat het die Jan is die schout geworden is in Itegem. Dat schoutsambt werd immers gekocht en alleen de zoon van een zeer welstellend man kon zulks gedaan krijgen. Bovendien moeten we met het sociologisch kader rekening houden. Zijn moeder was ook de dochter van een schout. De drempelvrees om een schoutsambt te kopen was dus niet zo groot. Jan is dus uit Laar weggetrokken om naar Itegem te gaan wonen. Daarom verkocht hij eerst zijn bezit in Laar en Booisschot.

Er is echter nog meer dat daarop wijst doch om dat uit te leggen moet we het eerst even hebben over de andere zoon van Gommer, nl. Gommer Jr. Wij weten dat die in Werft woonde en gehuwd moet geweest zijn met een dochter van Jan Goyvaerts en Lysken Wittocx. Henrick Goyvaerts was een schoonbroer van Gommaer Jr. Welnu, de schout van Itegem, Jan Van den Broeck, was momboir van het kind van die Henrick Goyvaerts. Dat wil toch wel zeggen dat er een sterke relatie bestond tussen Gommaer Jr en Jan of met andere woorden dat zij waarschijnlijk tot dezelfde tak behoorden.
Het komt ons ook voor dat de Jan Van den Broeck die volgens de telling van 1552 een paar huizen verder woonde dan Gommaer Van den Broeck, gelijk te stellen is met Jan Jr. Dat moet dan nog voor zijn glorieperiode als schout geweest zijn.

Telling van 1552 (transcriptie Karel Lemmens)
Laer VIe Hertganck
313. Jan van den Broecke zyne stede ende hofflant bempt heye is groot III 1/2 bunder tzamen getaxcert XXI sc.¹

Jan Van den Broeck was in 1587 Schout van Itegem in Itegem.

     Elisabeth Van den Broeck werd geboren circa 1534 in Heist op den Berg, Antwerpen.¹ Zij was de dochter van Gommaar Van den Broeck en n.n. Keermans.
Niet alleen haar broer Jan verkocht zijn bezit in Laer, maar ook Elisabeth Van den Broeck Gommaersdochter. De koper is ... ook Pauwel Wittocx

OGA Heist 73bis (1611 maar met gegevens uit ca 1580)
Leenboek : leengoederen berustende onder de hooge heerlyckheyt ende voogdy des lants van Heyst
- Nu Pauwels Wittocx over Lysbeth Van den Broeck naer uytwysen bilietboek over Elisabeth Van den Broeck Gommaertsdr
- Nu Pauwels Wittocx naer uytwysinghe het boek Belis over Elisabeth Van den Broeck, hout te leene van de vooght van heyst huys en hof groot omtrent onderhalf dachmael gelegen in de wouwerhoeve, Jan Van den Broeck in ene syde, haer selfs erve in dander sijde en 3° sHeerenstrate.¹

     Lucas Van den Broeck werd geboren circa 1535 in Heist op den Berg, Antwerpen.¹ Hij was de zoon van Gommaar Van den Broeck en n.n. Keermans.
Lucas Van den Broeck wordt maar een paar malen vermeld. Een eerste maal in het archief van de kerk van Sint Lambertus in 1574. Hij is momboir van de kinderen van Frans Geens:

Kerkrekeningen Sint Lambertus Nr29 (1574)
- 28-01-1579 : Frans en Jan Geens met Lucas Van den Broeck als momboirs van de kinderen van desselfs Frans Geens bekent hebben Jan Lambrechts en Jan Van Doorne Pauwelssoene, kerk mrs op
huys en hof 1) Gielis Geens Michielssone erve; 2) erfgenamen Henric Wijnricx erve; 3) Jan Verbruggen erfgenamen erve; 4) sheerenstraete II gulden.¹

     Gommaar Van den Broeck werd geboren circa 1537 in Heist op den Berg, Antwerpen.¹ Hij was de zoon van Gommaar Van den Broeck en n.n. Keermans. Gommaar Van den Broeck was getuige bij
De buurtschap van de gebroeders Goyvaerts, Gommaar Van den Broeck, Henrick Wijnricx en Manten Geens in Werft

Het is zeer leerrijk de buren van Gommaer in Werft anno 1552 te bekijken. Dat waren de gebroeders Everaert en Henrick Goyvaerts. Deze drie samen hebben dan enerzijds als buur Manten Geens en anderzijds Henrick Wijnricx. Dat volgt uit de volgorde waarmee ze in die telling van 1552 vermeld worden.

Telling van 1552 (transcriptie Karel Lemmens)
Werft IIIIe hertganck.
177. De mombers van de kinderen Hendrick Wynricx lande groot XI 1/2 bunder onder heyst geleghen. Noch hueringhe de selve tot V gr tzamen III gr Xl sc
178. Hendrick Govaerts de Jonghe bempt ende eussel 1 bunder 1 dachwant groot getaxeert op VIII sc
179. Everaert Govaerts lanthuer IIII sc VI d
180. Gommaer van den Broecke zyne stede metten lande II 1/2 bunder getaxeert XV sc
181. Marten Gheens nu de weduwe stede 1 1/2 bunder lants noch 1 huysken met 1 1/2 bunder lants XVIII sc
Noch huert van H Geest eussel tot VI gr XVIII sc

Echter in een cijnsboek van ca 1550 zien we dat het erf van de kinderen van Jan Goyvaerts enerzijds is gelegen naast dit van Henrick Wijnricx en anderzijds naast Amand Geens. (Ik denk dat die Marten Gheens zoals in de transcriptie van de telling van 1552 staat in feite Manten Gheens moet zijn : uit de oorspronkelijke tekst meen ik dat aldus te mogen lezen)

KA Heist 590 (ca 1550)
Chys in Werft
p14 v : Item Henrich Wynricx Janssone van eene bossche gelegen nevens Jans Cuypers erve metter eenre en metter ander zijde Jan Goyvaerts kinderen erve metter derde zijde synsselfs erve comende metter vierde zijde aen sheerenstrate III oude groten Rogghe in Werft
p16
- Item Amandt Geens Bernaertssone over Jan Verheide van huyse en hove gelegen in de speckt groot omtrent onderhalf buender metter eender zijde aen sheerenstrate metter ander twee zijden aen Jan Goyvaerts kinderen erve metter vierd zijde Jan Gheens grootse kinderen erve.

Het komt ons bijgevolg voor dat Gommaer Van den Broeck tot die kinderen van Jan Goyvaerts behoorde en dat hij dan met een dochter daarvan zou gehuwd geweest zijn. Hij is dan de schoonbroer van Henrick en Everaert Goyvaerts. De reden waarom hij in Werft is terecht gekomen is zijn huwelijk met die dochter Goyvaerts.
Het geboortejaar van Jan Goyvaerts - in onze hypothese dus de schoonvader van Gommaer Van den Broeck - mag op andere gronden geraamd worden ca 1500. Zijn zoons en zijn schoonzoon zullen dan ca 1530 geboren zijn, wat perfect in overeenstemming is met de hypothese dat Gommaer een zoon is van Gommaer. Dat is natuurlijk geen bewijs. Wat echter wel zeer tekenend is, is dat Jan Van den Broeck, de schout van Itegem, waarvan we toch mogen aannemen dat hij een zoon is van Gommaar, in 1586 momboir is van de kinderen van Henrick Goyvaerts.

KA Heist 607 (1586)
- Jan Van den Broeck als momboir van Henric Goyvaerts kynder opt deyl van Everaert Goyvaerts twee items XI gr VI st
X sch paym

Steeds volgens onze hypothese is die Jan Van den Broeck de broer van Gommaer die zelf een schoonbroer was van Henrick en Everaert Goyvaerts. Jan Van den Broeck moet van die kinderen van Henrick Goyvaerts de momboir materneel zijn want Henrick Goyvaerts is maar gestorven in 1606:

Kerkrekeningen Sint Lambertus Nr39 (1606)
Ontvangen van : uytvaert wijlen Henric Goevaerts

Men kan zich dan afvragen waarom juist deze Jan Van den Broeck momboir wordt. We zegden reeds dat hij de momboir materneel was en niet paterneel. Dan stelt zich de vraag of de vrouw van Henrick Goyvaerts ook geen Van den Broeck was. We zouden dan een dubbele alliantie zien ontstaan tussen de gezinnen Van den Broeck en Goyvaerts : Gommaar Van den Broeck trouwde met een dochter van Jan Goyvaerts en Henrick Goyvaerts trouwde met een dochter van Gommaar Van den Broeck?
Over Gommaar Van den Broeck is verder weinig bekend. Hij had zeker een zoon Jan deze huwde met Catharina Geens
in 1552 in Heist op den Berg, Antwerpen. Hij huwde n.n. Goyvaerts voor 1570 in Heist op den Berg.¹

     N.n. Goyvaerts werd geboren circa 1536, dochter van Jan Goyvaerts. Zij huwde Gommaar Van den Broeck, zoon van Gommaar Van den Broeck en n.n. Keermans, voor 1570 in Heist op den Berg.¹

     (?) N.N. werd geboren circa 1533. Zij huwde Jan Van den Broeck, zoon van Gommaar Van den Broeck en n.n. Keermans, voor 1564 in Heist op den Berg.¹

     Jan Van den Broeck was ook gekend als Jan Broeckman. Hij werd geboren circa 1564 in Heist op den Berg, Antwerpen. Hij was de zoon van Jan Van den Broeck en (?) N.N. Jan Van den Broeck huwde Maria Maes voor 1597 in Heist op den Berg.
De familie Maes en het Hof Ter Laecken

Hij was gehuwd met Maria Maes vermoedelijk een familielid van Engelbert Maes die pensionaris was van de stad Antwerpen en die het hof ter Laeken als leen had. De intrede in die familie Maes lijkt logisch als men bedenkt dat zijn vader, Jan Van den Broeck, toch schout was van Itegem.

Rik Borginon schrijft:

Ik denk niet dat Maria Maes de dochter was van Engelbert Maes want volgens het boek van L. Liekens is het eerst diens zoon Jan Baptist Maes geweest die Ter Laeken erfde en dan zijn neven, kinderen van zijn zusters Adriana en Helena die beiden met een della Faille waren gehuwd. Maria Maes en haar vermoedelijke broer Ferdinand Maes waren waarschijnlijk familieleden die zich rond het familielid dat het ‘gemaakt’ had, in casu Engelbert, vestigden. Wanneer ik dan mijn verbeelding mag laten gaan zie ik het zo dat Engelbert blij was zijn verre of dichte nicht Maria te kunnen uithuwelijken in één van de rijkere families van Heist. Een kleinzoon van de rijke Gommaer Van den Broeck en tevens zoon van de schout van Itegem, leek een geschikte keuze. Ook voor de familie Van den Broeck was het een eer in te treden in de familie van een pensionaris van Antwerpen.

De kinderen van Jan Van den Broeck

De kinderen van Jan Van den Broeck alias Broeckman en Maria Maes, en die geboren zijn na het ontstaan van de parochieboeken, zijn de volgende :

Margareta 25-05-1597 Gerardus Vercammen Margareta Van Dingenen
Cornelis 08-07-1599 Cornelis Schellincx Gerarda Maes
Paulus 28-10-1601 Adrianus Vervoort Catharina Van den Broeck

(voor het laatste kind werd de achternaam van de moeder niet vermeld)

Hier moet ik Karel Lemmens toch tegenspreken. Deze laat Paulus geboren worden als kind van de Jan Van den Broeck die met Maria Van Aerschot was gehuwd. Er waren rond die zelfde tijd verschillende gezinnen van een Jan Van den Broeck en een Maria, nl. Maria Wittocx, Maria Van Aerschot en Maria Maes. In de helft van de gevallen wordt de familienaam van de moeder niet weergegeven, zoals in die jaren veelal het geval was in Heist. In het geval van Maria Wittocx werd de achternaam meestal wel geschreven. Ik weet niet waarom. Om subjectieve redenen heeft Karel Lemmens deze Paul als kind van Maria Van Aerschot beschouwd.¹ Jan Van den Broeck was getuige bij het huwelijk van Pauwel Van den Broeck en Elisabeth Van den Broeck op 22 juli 1625 in Heist op den Berg.² Jan Van den Broeck overleed circa 1646 in Heist op den Berg, Antwerpen.

     Maria Maes werd geboren circa 1571. Zij huwde Jan Van den Broeck, zoon van Jan Van den Broeck en (?) N.N., voor 1597 in Heist op den Berg. Maria Maes overleed circa 1646.

     Cornelis Van den Broeck werd geboren op donderdag, 8 juli 1599 in Heist op den Berg, Antwerpen, en dezelfde dag gedoopt in de Sint-Lambertus parochie, peter was Cornelis Schellincx en meter was Gerarda Maes.¹
Hij was de zoon van Jan Van den Broeck en Maria Maes. Cornelis Van den Broeck en Maria Schelenbergs deden ondertrouw op 29 juli 1621 in de Sint-Lambertuskerk in Heist op den Berg, getuigen waren Jan Van den Broeck en Jan Nouts.² Cornelis Van den Broeck huwde Maria Schelenbergs op 31 augustus 1621 in Heist op den Berg.
In de archieven vinden we weinig over Cornelis Van den Broeck terug. Hij treedt op voor zijn kozijn, Frans Wittocx Pauwelssone, wat weerom op die stevige relatie met de familie Wittocx wijst:

KA 653 (1634)
Ontfanghen van bonen : Cornelis Van den Broeck tot bossche van wegen Frans Wittocx

Hij moet voor 1639 gestorven zijn want dan treedt zijn vrouw op:

KA 64 (1639) (Rekeningen Sint Lambertuskerk)
Ontfanck : Marie Schelenbergs huysvrouwe Cornelis Van den Broeck over 1/2 veertel corens.³
Cornelis Van den Broeck overleed voor 1639 in Heist op den Berg, Antwerpen.

     Pauwel Van den Broeck werd geboren op zondag, 28 oktober 1601 in Heist op den Berg, Antwerpen, en dezelfde dag gedoopt in de Sint-Lambertus parochie, peter was Adrianus Vervoort en meter was Catharina Van den Broeck.¹
Hij was de zoon van Jan Van den Broeck en Maria Maes. Pauwel Van den Broeck en Elisabeth Van den Broeck deden ondertrouw op 10 juli 1625 in de Sint-Lambertuskerk in Heist op den Berg, getuige was Bartholomeus Lambrechts.² Pauwel Van den Broeck huwde Elisabeth Van den Broeck, dochter van Gillis Van den Broeck en Anna Vervoort, op 22 juli 1625 in de Sint-Lambertus parochie in Heist op den Berg, getuigen waren Gillis Van den Broeck, vader bruid en Jan van den Broeck vader bruidegom.²
Pauwel Van den Broeck erft een stuk land in Bossche waarop XVIII penning tournois cijns stond en waarop te voren de weduwe van Gommaer Van den Broeck over Jan Kerremans (=Keermans) betaalde en nadien haar kleinzoon Jan Van den Broeck alias broeckman.

KA 792 (ca 1610-1650)
Bossche cijns en rente
- Jan Van den Broeck Broecman te Bossche van stuck erve land en eussel een dachmael gelegen te Bossch 1) de beke 2) Pauwel van Houtven erve 3) erfgenamen Lambrecht Van de Wouwer erve 4) sheerenstrate XVIII penninghe tournois
(modo Pauwel Van den Broeck Janssone, modo Cornelis Van den Broeck bij coope, modo Jan van Houtven bij coope)

KA Heist 592 (1663)
Cijns onder Bossche : Jan van Houtven Pauwelszoon over Cornelis Van den Broeck. Te voren Pauwel Van den Broeck, van een stuck lants te Bossche, een dachmael. Reg. O. seker
waterloopken, S. sijn selfs huysvelt, W. Mathijs van Oosterwijck, 4e sijde sherenstraete XVIII p tournois

Het is duidelijk dat Paul een zoon moet zijn van Jan Van den Broeck alias broeckman. Bij de meters van Jan Van den Broeck alias broeckman’s kinderen zien we ook zijn zuster Catharina die met Pauwel Wittocx (junior) was gehuwd.
Maria Maes stierf op 26-06-1646. Ook haar man moet rond die tijd gestorven zijn. De uitvaartkosten zijn volgens de toenmalige standaard.

Kerkrekeningen Sint Lambertus Nr71 (1646)
- Uytvaert Jan Van den Broeck XXXVI st
- Uytvaert Maeyken Maes XXXVI st

De echte en de vermeende amoureuse avonturen van Pauwel Van den Broeck

Deze Pauwel Van den Broeck heeft schijnbaar een ontstuimige jeugd gehad. Wanneer we de doopboeken zouden moeten geloven dan had hij een onwettig kind, Jan, bij Elisabeth Van den Broeck Gilisdochter toen hij amper 17 jaar oud was. Die bladzijde uit het doopboek zit echter duidelijk niet op de juiste plaats (tenminste niet in de fotocopy die er van gemaakt is). Te oordelen naar de andere dopelingen op dezelfde bladzijde is dit blad van na 1630 !3 (Trouwens bij die zogenaamde geboorte in 1617 staat er niet bij: illegitimus en zijn vrouw is ‘uxoris’)!

Toch had hij een onwettig kind, Paul, bij Heilwilis Wijns op 28 februari 1625, dus enkele maanden voor zijn huwelijk.

Spoedig nadien, op 10-07-1625 viert hij dan zijn verloving met Elisabeth Van den Broeck, waarbij Bartholomeus Lambrechts getuige is voor zijn vrouw, want Bartholomeeus was haar schoonbroer. Frans van Roye was, ik weet niet om welke reden precies, getuige voor hem. Veertien dagen later, op 22-07-1625, trouwt hij dan, waarbij de vader van zijn bruid, Gillis, en zijn vader, Jan, getuigen zijn. Dat gaat allemaal zo rap omdat het weer eens prijs was : drie weken later wordt zijn eerste kind van Elisabeth geboren. Een Adriana. Einde goed , alles goed.

Buiten zijn echte en zijn vermeende amoureuse perikelen lezen we niet zo veel over hem in de archieven. Hij lijkt wel een forse kerel die gevraagd wordt om een eiken boom te vellen:

Kerkrekeningen Sint Lambertus Nr70 (1645)
Uytgeeff : Pauwel Van den Broeck voor eenen eycken boom uyt te werpen

Hij heeft zijn erf op de plaats of alleszins niet ver van de plaats waar zijn schoonvader woonde aan de laarstraat:

KA Heist 664 (rekeninghen H.Geest 1646)
Ontfanck van koren
- Pauwel Van den Broeck stuck land aen laerstraete 1 veertel coren

Tenslotte is hij ook kerkmeester van de Sint Lambertuskerk in 1551:

Kerkrekeningen Sint Lambertus Nr75 (1651)
Kerkmeester : Pauwel Van den Broeck.³

Pauwel Van den Broeck overleed voor 1679 in Heist op den Berg, Antwerpen, wat niet te verwonderen is (hij is geboren in 1601) maar zijn weduwe, Lysbeth Van den Broeck Gilisdochter die leeft nog wel.

     Jan Van den Broeck werd geboren circa 1570 in Heist op den Berg, Antwerpen. Hij was de zoon van Gommaar Van den Broeck en n.n. Goyvaerts. Jan Van den Broeck huwde Catharina Geens voor 1598 in Heist op den Berg.¹
Jan Van den Broeck Gommaer ‘s zoon was gehuwd met Catharina Geens. Zij hebben één kind dat in de doopboeken is opgetekend. Er kunnen er evenwel andere zijn die eerder waren geboren. Dit kind was een Gommaer, geboren op 11-07-1599 met Ludovicus Geens en Elisabeth Vervoort als doopheffers.

Volgende vermelding die we van Jan Van den Broeck Gommaerssone vinden doet ergens veronderstellen dat hij bakker was of minstens toch producent van koren:

KA 650 (1632)
Ontfanck van koren : Jan Van den Broeck Gommaerssone tgene hij den armen alhier van broot te backen gegunt hadde
KA Heist 664 (rekeninghen H.Geest 1646)
- Jan Van den Broeck Gommaerssone I 1/2 moken koren : Sonderschot

Jan heeft dus een zoon in 1599 en hij leeft nog in 1646 (dat jaar zijn er twee Jan Van den Broeck’s gestorven. Misschien was hij één van beiden). Dan moet hij toch minstens 70 jaar oud geworden zijn, wat in die tijd veel was. We schatten dat hij ca 1570 geboren is. Zijn vader woonde in Werft en Jan zal daar wel grootgebracht zijn. Hij keerde evenwel terug naar Sonderschot waarschijnlijk naar het verblijf van zijn grootvader Gommaer Van den Broeck die daar in 1552 woonde.

Hij had zelf een zoon Gommaer geboren in 1599.¹
Jan Van den Broeck werd de peter op Jan Van den Broeck's doop op 28 maart 1628 in de Sint-Lambertuskerk in Heist op den Berg.²

     Elisabeth Van den Broeck werd geboren circa 1575 in Heist op den Berg, Antwerpen. Zij was de dochter van Gommaar Van den Broeck en n.n. Goyvaerts. Elisabeth Van den Broeck huwde Peter Volckaerts voor 1597 in Heist op den Berg.¹
Dat Elisabeth Van den Broeck, die met Peter Volckaerts was gehuwd, een dochter zou zijn van Gommer Van den Broeck staat nergens geschreven. De reden waarom we denken dat het zo is, is te zoeken in de peters en meters in dat gezin. Hun kinderen waren:

Michael      08-12-1597      Michael Neve           Joanna Van den Broeck
Lucia      29-03-1600      Ambrosius Robrechts      Lucia Geens
Cornelis      17-03-1604      Adrianus Holemans           Cornelia Van den Broeck
Adrianus      14-03-1606      Adrianus Van den Broeck      Maria van Aerschot
Maria      15-11-1609      Petrus Van den Broeck      Maria Maes
Gertrude      27-12-1611      Petrus van Oosterwijck      Catharina Goyvaerts
Petrus      16-05-1613      Gommarus Keldermans      Maria Vrancx
Lambertus 19-08-1617      Lambertus Lintermans      Margareta Van den Broeck

Wat de peters en meters betreft moet men er eerst en vooral rekening mee houden dat er kinderen voor 1597 kunnen geboren zijn. Die eerste jaren van de doopboeken (vanaf 1593) werden immers zeer onvolledig ingevuld. Daar kunnen reeds enkele ‘evidente’ peters en meters aan bod gekomen zijn. Wat mij er toe aanzet Elisabeth als een dochter van Gommaer te beschouwen zijn twee kleine détails. Er is daar Adriaan Holemans als peter. Die was van Sonderschot doch hij was ook een erfgenaam van Jan Verlooy precies zoals Jan Keeerman, de grootvader Van Gommaar Van den Broeck. Hij lijkt dus familie langs de Keermans kant wat doet vermoeden dat Elisabeth van Gommaer afstamt. Verder is er Lucia Geens als meter. Zij is de kleindochter van Amant Geens, de buur in Werft van Jan Goyvaerts en dus ook van diens schoonzoon Gommaer Van den Broeck. Die Amant Geens zou eventueel ook de schoonvader geweest zijn van een andere dochter van Gommar.

Verder is er Catharina (= Lynken) Goyvaerts meter. Zij is de dochter van Henrick Goyvaerts en dus een nichtje van Gommaer. Verder zien we als doopgetuigen op de eerste plaats Michael De Neve en zijn vrouw Cornelia Van den Broeck. We zien ook een Joanna Van den Broeck. De kans is groot dat Elisabeth, Cornelia en Joanna zusters zijn van elkaar.
We zien tenslotte ook aan het einde van de reeks peters enkelen die eng verbonden blijken te zijn aan het gezin van Pauwel Wittocx (de oude) die met een Van Dijck was gehuwd. Het is deze Pauwel Wittocx die voor 1580 een reeks goederen kocht van Jan Van den Broeck zoon van Gommaer Van den broeck, waarschijnlijk de latere schout in Itegem. Gommaaer Keldermans en Lambert Lintermans zijn schoonzoons van Pauwel Wittocx. Een zoon van Pauwel Wittocx, ook een Paul, was gehuwd met Catharina Van den Broeck, waarvan we denken dat ze een dochter is van die Jan. De broer van die Catharina was Jan Van den Broeck alias broeckman die met Maria Maes was gehuwd. Ook die Maria Maes is meter. Toch komen al deze peters en meters maar in laatste instantie in aanmerking voor het peterschap. Ze zijn ook familie maar iets verder.¹

     Cornelia Van den Broeck werd geboren circa 1576 in Heist op den Berg, Antwerpen. Zij was de dochter van Gommaar Van den Broeck en n.n. Goyvaerts. Cornelia Van den Broeck huwde Michiel De Neve na 1596 in Heist op den Berg.
Ook Cornelia zou een dochter zijn van Gommaer. Haar man, Michiel De Neve, en zij zelf komen zo uitdrukkelijk op de voorste plaatsen bij de doopheffers van de kinderen van Elisabeth dat het moelijk anders kan of zij moet daar een zuster van zijn. Die Michael De Neve komen we overigens nergens tegen in de cijnsboeken of de kerkregisters.
Zij hadden volgende kinderen:

Gregorius      28-02-1598      Gregorius Verduyckt      Maria Wittocx
Catharina      29-06-1600      Petrus Van den Broeck      Elisabeth Marien
Cornelia      06-07-1603      Cornelis Schellincx      Magdalena Rigouts
Anna      02-11-1606      Jacobus Verhulst      Anna Schellincx

Uit de peters en meters valt er hier niet veel informatie over de familiale connecties te maken. Het feit dat rentmeester Cornelis Schellincx peter is blijkt toch dat ze tot de hogere klasse behoorden.¹